مبانی نظری حقوق ورزشی

در جهان کنونی ورزش یکی از راههای مؤثر تربیتی و اخلاقی برای جوانان محسوب می شود، وسیله ای که روز به روز چهره علمی بیشتری پیدا می کند. از نظر سیاسی نیز پیروزی در میدان های ورزشی وسیله مفیدی برای تبلیغ و اثبات اعتبار ملی است و به همین جهت بودجه های کلان و نیروهای انسانی فراوانی برای پیشرفت و توفیق در این میدانها صرف می شود. این اهمیت روزافزون باعث شده است که اندیشمندان حقوقی متمایل به تاسیس رشته خاصی با عنوان «حقوقی ورزشی» شوند که مانند حقوق کار یا تجارت به ابعاد گوناگون این رابطه اجتماعی بپردازد. علم حقوق با همه جنبه های زندگی ما سروکار دارد که ورزش هم از آن مستثنی نیست، امروزه با رشد و توسعه ورزش حرفه ای بسیاری از مردم زندگی خود را از این طریق می گذرانند و با آگاهی از حقوق فردی می توانند منافع خود را در دعاوی حقوقی به طور فزایندهای حفظ کنند؛ امروزه همه ورزشکاران به حقوق توجه زیادی داشته و انتظار های آنها از حقوق نسبت به گذشته متفاوت است. قانون بر همه جنبه های ورزش، سازمان های ورزشی، ورزشکاران، دست اندرکاران ورزشی و تماشاچیان تاثیرگذار است(کاتوزیان،44،1388). توسعه قانونگذاری در حوزه هایی مانند: حامی گری مالی، حق پخش، قرارداد، بیمه ورزشی، حفاظت از کودک، حریم خصوصی و تبعیض با همراهی قوانین جدید مربوط به مسئولیت و تأکید فزاینده بر مدیریت خطر، حتی بهترین شیوه های اداره سازمان های ورزشی را نیز به چالش می کشد. با در نظر گرفتن کلیه موارد قبلی می توان گفت منظور از حقوق ورزشی «مجموعه مقرراتی است که بر تمامی امور ورزشی حاکم است اعم از ورزشکاران، مدیران، تماشاگران، مدیریت های ستادی ورزشی، پزشکان ورزشی، سازندگان و فروشندگان لوازم ورزشی و کارکنان ورزشی»(شعبانی مقدم،49،1388)، به عبارت دیگر حقوق ورزشی یعنی «مجموعه قواعد و قوانین حاکم بر کل ورزش. »(آقائی نیا،1387) حقوقی ورزشی یکی از گرایشی های علم حقوقی است که به بررسی حقوقی حوادث در ورزشی میپردازد، واژه ورزشی در این اصطلاح دارای مفهوم بسیار وسیع و عملیات و فعالیتهای ورزش قهرمانی جزیی از این مجموعه است. به طور کلی می توان گفت که منظور از حوادث ورزشی تمام جرایم و شبه جرایمی است که توسط ورزشکاران، معلمان، مربیان، مدیران، تماشاگران، تولیدکنندگان لوازم و تجهیزات ورزشی و امثال آنها به طور مستقیم یا غیرمستقیم در رابطه با ورزشی انجام میگیرد. موضوع این وقایع ممکن است سلامتی، جان، اموالی، حیثیت، شرافت و سایر حقوق قانونی اشخاصی باشد که به نحوی در محدوده ورزشی حضور دارند. گستره کمی و کیفی موضوعهای قبلی به وضوح اهمیت این رشته را آشکار می سازد و انگاه که با دقت به جایگاه حیاتی و اساسی ورزشی در میان سایر نهادهای اجتماعی توجه شود ضرورت آگاهی از محتوای این رشته برای نظام قضایی کشور و به ویژه همه کسانی که به نحوی در اداره امور ورزش مسئولیت دارند روشن تر میگردد. در تعریف دیگر حقوقی ورزشی «شعبه ای از حقوق خصوصی است که بر روابط ورزشی و مسئولیت ها و حوادث ناشی از انکه فیمابین ارگان ها، اداره های ورزشی، باشگاه ها، ورزشکاران، مربیان، داوران و مسئولان باشگاهی ایجاد میگردد حکومت می کند»؛ منظور از روابط ورزشی «اقدام ها و عملیات ورزشی یا امور راجع به ورزش که ورزشکاران و عموم دستاندرکاران امر ورزش انجام میدهند و عرفاً به آن عمل ورزشی می گویند.» (رستم شیرازی،7،1374). به طور کلی می توان گفت حقوق ورزشی عبارت است از: «حقوقی که به شرح وظایف تمامی افراد دخیل در امر ورزش و بررسی آن اعم از آییننامه های داخلی و قوانین عادی پرداخته و ضمانت اجرایی آن را معین و مشخص می سازد. » با عنایت به موارد ذکر شده حقوق ورزشی عبارت است از: قواعد و مقرراتی که در ورزش کاربرد دارند و روابط اشخاصی فعال در این حوزه را تنظیم می نماید، به بیان دیگر حقوق ورزشی ناظر بر کلیه موارد حقوقی در ورزشی است و مسایل مربوط به آن را مورد بررسی قرار می دهد(حاجی مزدارانی،42،1383).