کارکردهای اجرایی به عنوان مجموعه ای از توانایی های برتر سازماندهی و یکپارچه سازی هستند که در سطح عصبی - آناتومیکی با مسیرهای مختلف تعامل عصبی همچون قشر پیش پیشانی در ارتباط بوده و شامل پیش بینی و ایجاد اهداف، برنامه ریزی، خود تنظیمی و نظارت بر اهداف، اجرا و بازخورد مؤثر برنامه ها، حافظه کاری و غیره هستند که برای فعالیت مستقل، هدفمند و سازگاری موفقیت آمیز حیاتی اند (مدنی فرد و همکاران، 1397).

کارکردهای اجرایی مجموعه ای از توانایی های مهم همچون توجه، حافظه کاری، تصمیم گیری، خود آغازگری، برنامه ریزی راهبردی، مهار پاسخ، انعطاف پذیری شناختی، کنترل تکانه و فعالیت های درسی را در بر می گیرد و در زندگی و انجام تکالیف یادگیری و کنش های هوش به انسان کمک می کند (امانی و همکاران، 1396). این کارکردها وظیفه قضاوت، تصمیم گیری، کنترل امیال، سنجش خطر و سایر کارکردهای مغز را بر عهده دارند . نورمن و شالیس ( 1992 ) پنج نوع موقعیت را تشریح کردند که در آن فعال شدن روتین برای عملکرد مطلوب کافی نخواهد بود و دراین شرایط است که کارکردهای اجرایی باید شروع به فعالیت کنند؛ موقعیت هایی که شامل برنامه ریزی یا تصمیمگیری است؛ موقعیت هایی که شامل تصحیح خطا یا مشکلی در مسائل روزمره زندگی است؛ موقعیت هایی که در آن پاسخ ها بخوبی تمرین نشدهاست یا حاوی توالی های جدیدی از اقدامات هستند؛ شرایطی که از نظرفنی دشوار است؛ موقعیت هایی که نیاز به غلبه بر پاسخ عادت شدید یا مقاومت در برابر وسوسه دارد . به زعم فاستر  (2001) نیز دو نوع فعالیت متفاوت اما به شدت مرتب برای کارکردهای اجرایی، تحت عنوان کارکردهای اجرایی فراشناختی و کارکردهای اجرایی هیجانی- انگیزشی در نظر گرفته می شود. کارکردهای اجرایی فراشناختی شامل حل مسئله، تفکر انتزاعی، برنامه ریزی، توجه، حافظه کاری است. به عبارتی از اصطلاح کارکردهای اجرایی سرد نیز برای توصیف کارکردهای فراشناختی استفاده می شود. کارکردهای اجرایی هیجانی- انگیزشی که مسئول متناسب کردن شناخت و هیجان است به معنای توانایی ارضاء تکانه های بنیادی توسط راهکارهای جامعه پسند است.  همچنین از عبارت کارکردهای اجرایی گرم برای توصیف این کارکرد نیز استفاده میشود. در حقیقت متخصصان، فرایندهای کارکردهای اجرایی را به دو قسمت کارکردهای سرد و گرم تقسیم کرده اند. کارکردهای برنامه ریزی، انعطاف پذیری شناختی، حافظه کاری، نظارت بر رفتار و مهار جزء فرایندهای "سرد " و عملکردهای اجرایی نامیده میشوند زیرا فرایندهای شناختی مربوط به آنها تمایل به تحریک عاطفی زیادی ندارند و نسبتاً منطقی هستند. کارکردهای داغ از رفتارهایی که نیاز به آگاهی عاطفی و تنظیم رفتارهای اجتماعی شخص و تصمیمگیری با تفسیر عاطفی و شخصی و همدلی دارند پشتیبانی می کنند. مطالعات نشان داده است که  اختلالات در اجزای "سرد" یا "گرم" عملکردهای اجرایی ممکن است تأثیرات مخربی بر فعالیتهای روزمره مردم داشته باشد، فعالیتهایی از جمله توانایی کار و حضور در مدرسه، عملکرد مستقل در خانه، یا توسعه و حفظ مناسبات اجتماعی مناسب است  (قائمی و همکاران، 1400).

مقدمه. 3

2-1- مبانی نظری پژوهش... 4

2-1-1 مفهوم کارکردهای اجرایی.. 4

2-1-2-2 اجزای کارکردهای اجرایی.. 6

2-1-2-2 حافظه کاری.. 6

2-1-2- 3 بازداری پاسخ.. 9

2-1-2-4 برنامه ریزی و سازماندهی.. 11

نقص کارکردهای اجرایی.. 12

2-1-3 عادات غذایی.. 13

2-1-4 رفتار خوردن.. 15

2-1-5 اختلالات خوردن.. 17

2-2 پیشینه پژوهش... 18

منابع.. 22

امانی امید، مظاهری محمد علی، نجاتی وحید، شمسیان بی بی شهین. (1396)، تأثیر توان‌بخشی شناختی کارکردهای اجرایی بر افزایش میزان امیدواری نوجوانان نجات‌یافته از سرطان خون: یک کارآزمایی بالینی تصادفی. مجله توانبخشی. ۱۸ (۱) :۷۳-۸۲

جانه، مژده؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ علیزاده، حمید. (1391). بررسي كاركردهاي اجرايي استدلال، برنامه ريزي سازمان دهي و حافظه كاري در دانش آموزان با و بدون اختلال رياضي در مقطع ابتدايي استان تهران، فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 5، 42- 21.

حیدری، سارا و خادمی، ملوک، (1402)، مروری بر مفهوم کارکرد اجرایی: با تمرکز بر دوران پیش دبستانی، اندیشه های نوین تربیتی، شماره 2  ،111-133.

سلطانی کوهبنانی، سکینه، زارع نژاد، سمیه، سلطانی کوهبنانی، محمدحسین، باذری، کبری. (1397). بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه نقائص کارکردهای اجرایی کودکان و نوجوانان بارکلی. روانشناسی افراد استثنایی، 8(30)، 19-45.

عنبرا، سیامک و فتاحی اندبیل، اعظم،1397،اثربخشی آموزش مداخله روان شناسی مثبت گرا بر ارتقاء عملکرد کارکردهای اجرایی ( انعطاف پذیری، بازداری و حافظه فعال ) دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.

قائمی فرشته، رستمی رضا، میرکمالی سید محمد، صالحی کیوان. (1400)، مروری نظام‌مند و تحلیلی بر نظریه‌ها، مولفه‌ها و مدل‌های کارکردهای اجرایی مغز. رویش روان شناسی. ۱۰ (۶) :۲۱۱-۲۲۶

قمری، حسین؛ نریمانی، محمد؛ محمودی، هیوا. (1390). اثر بخشي نرم افزار پيشبرد شناختي بر كاركردهاي اجرايي، بازداري پاسخ و حافظه كاري كودكان دچار نارساخواني و نقص توجه/ بيش فعالي. مجله ناتواني هاي يادگيري، 2، 115- 98.

کاویان‌پور فرنوش، ملک‌پور مختار، عابدی احمد. اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی (بازداری پاسخ) بر میزان تکانشگری کودکان پیش‌دبستانی دارای اختلال هماهنگی رشد: پژوهش موردی. مجله توانبخشی. ۱۳۹۲; ۱۴ (۱) :۷۰-۸۰ .

مدنی‌فرد مهدی، مظاهری مهرداد، جنت پور نادیا. (1397)، ارزیابی کارکردهای عصب شناختی اجرایی در افراد نوازنده و غیر نوازنده. مجله علوم اعصاب شفای خاتم. ۶ (۲) :۶۰-۶۸

مستقیمی هدی، جزایری ابوالقاسم، جزایری شیما، تهرانی دوست مهدی، رشیدخانی بهرام. ارتباط الگوهای غذایی و کارکردهای اجرایی در دانش‌آموزان دبستانی ۸-۶ ساله. علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. ۱۳۹۶; ۱۲ (۴) :۱۳-۲۴.

نعمتی، شهروز، باردل، محمد. (1398). کارکردهای اجرایی سرد و داغ در افراد دارای اختلال نقص توجه/بیش فعالی: مطالعه مروری نظامند. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی، 10(4)، 201-216.

Alloway, T. P., Gathercole, S. E., Willis, C., & Adams, A. M. (2006). Working memory in children with reading disabilities. Journal of experimental child psychology, 93, 265-281.

Astill, R. G., Van der Heijden, K. B., Van IJzendoorn, M. H., & Van Someren, E. J. (2012). Sleep, cognition, and behavioral problems in school-age children: a century of research meta-analyzed. Psychological bulletin, 138(6), 1109.

Austin, G., Bondü, R., & Elsner, B. (2020). Executive function, theory of mind, and conduct-problem symptoms in middle childhood. Frontiers in psychology, 11, 539.

Avila, C., & Parcet, M. A. (2001). Personality and inhibitory deficits in the stop-signal task: The mediating role of Gray’s anxiety and impulsivity. Personality and individual differences, 31(6), 975-986.

Bannon, S., Gonsalvez, C. J., Croft, R. J., & Boyce, P. M. (2006). Executive functions in obsessive–compulsive disorder: state or trait deficits?. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 40(11-12), 1031-1038.

 Bernier, A., Beauchamp, M. H., Bouvette‐Turcot, A. A., Carlson, S. M., & Carrier, J. (2013). Sleep and cognition in preschool years: specific links to executive functioning. Child development, 84(5), 1542-1553.

Briguglio, M., Vitale, J. A., Galentino, R., Banfi, G., Zanaboni Dina, C., Bona, A., ... & Glick, I. D. (2020). Healthy eating, physical activity, and sleep hygiene (HEPAS) as the winning triad for sustaining physical and mental health in patients at risk for or with neuropsychiatric disorders: considerations for clinical practice. Neuropsychiatric disease and treatment, 55-70.

Byrne, M. E., Tanofsky‐Kraff, M., Lavender, J. M., Parker, M. N., Shank, L. M., Swanson, T. N., ... & Yanovski, J. A. (2021). Bridging executive function and disinhibited eating among youth: A network analysis. International Journal of Eating Disorders, 54(5), 721-732.

Chakravarty, K., Shukla, G., Poornima, S., Agarwal, P., Gupta, A., Mohammed, A., ... & Behari, M. (2019). Effect of sleep quality on memory, executive function, and language performance in patients with refractory focal epilepsy and controlled epilepsy versus healthy controls–A prospective study. Epilepsy & Behavior, 92, 176-183.

Chen, Y.-x., Guo, Y., Shen, L.-m., & Liu, S.-q. (2013). The Quantitative Effects of Mattress and Sleep Postures on Sleep Quality, Berlin, Heidelberg

Chithambo, T. P., & Huey Jr, S. J. (2017). Internet‐delivered eating disorder prevention: A randomized controlled trial of dissonance‐based and cognitive‐behavioral interventions. International Journal of Eating Disorders, 50(10), 1142-1151.

Closson, M. S. (2010). Investigating the role of executive function in social decision making in children with ADHD. Hofstra University.

Cvencek, D., Fryberg, S. A., Covarrubias, R., & Meltzoff, A. N. (2018). Self‐concepts, self‐esteem, and academic achievement of minority and majority north American elementary school children. Child development, 89(4), 1099-1109.

 Cruz, A. R., de Castro-Rodrigues, A., & Barbosa, F. (2020). Executive dysfunction, violence and aggression. Aggression and Violent Behavior, 51, 101380.

Dalle Grave, R. (2011). Eating disorders: progress and challenges. European Journal of Internal Medicine, 22, 153-160.

Friedman, N. P., & Miyake, A. (2017). Unity and diversity of executive functions: Individual differences as a window on cognitive structure. Cortex, 86, 186-204.

Fuster, J. M. (2008). The Prefrontal Cortex (fourth Eds.). New York: Academic      Press. Gadow, K. D. & Sprafkin, J. (2007). The symptom inventories: An annotated bibliography [On-line]. Available: www.checkmateplus.com.

Gates, L. L. (2009). Executive function and false recall in nonverbal learning disability. York University.

Haslam, C., Cruwys, T., Chang, M. X. L., Bentley, S. V., Haslam, S. A., Dingle, G. A., & Jetten, J. (2019). GROUPS 4 HEALTH reduces loneliness and social anxiety in adults with psychological distress: Findings from a randomized controlled trial. Journal of consulting and clinical psychology, 87(9), 787.

Ingram, J., Maciejewski, G., & Hand, C. J. (2020). Changes in diet, sleep, and physical activity are associated with differences in negative mood during COVID-19 lockdown. Frontiers in psychology, 11, 588604.

Kosmidis, M. H., Bozikas, V. P., Zafiri, M., & Karavatos, A. (2006). Shared cognitive processes underlying performance on the Wisconsin Card Sorting Test and the Stroop Test in patients with schizophrenia: A measurement artifact?. Neuroscience letters, 409(3), 234-238.

Ma, Y., Hou, F., Yang, A. C., Ahn, A. C., Fan, L., & Peng, C. K. (2019). Symbolic dynamics of electroencephalography is associated with the sleep depth and overall sleep quality in healthy adults. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 513, 22-31.

Martins, C., Robertson, M. D., & Morgan, L. M. (2008). Effects of exercise and restrained eating behaviour on appetite control. Proceedings of the Nutrition Society, 67(1), 28-41.

Meyer, M. L., Salimpoor, V. N., Wu, S. S., Geary, D. C., & Menon, V. (2010). Differential contribution of specific working memory components to mathematics achievement in 2nd and 3rd graders. Learning and individual differences, 20(2), 101-109.

Mikami, K., & Lautens, M. (Eds.). (2007). New frontiers in asymmetric catalysis. John Wiley & Sons.

Norbury, R., & Evans, S. (2019). Time to think: Subjective sleep quality, trait anxiety and university start time. Psychiatry research, 271, 214-219.

Pietrini, f., Castellini, G., Ricca, V., Polito, c., Pupi, A., Farravelli, C. (2011). Functional neuroimaging in anorexia nervosa: A clinical approach. European Psychiatry, 26, 176-182.

Rojo-Wissar, D. M., Davidson, R. D., Beck, C. J., Kobayashi, U. S., VanBlargan, A. C., & Haynes, P. L. (2019). Sleep quality and perceived health in college undergraduates with adverse childhood experiences. Sleep Health.

Sousa, P., Gaspar, P., Fonseca, H., Hendricks, C., & Murdaugh, C. (2015). Health promoting behaviors in adolescence: validation of the Portuguese version of the Adolescent Lifestyle Profile. Jornal de pediatria, 91, 358-365.

Skurvydas, A., Zlibinaite, L., Solianik, R., Brazaitis, M., Valanciene, D., Baranauskiene, N., ... & Kamandulis, S. (2020). One night of sleep deprivation impairs executive function but does not affect psychomotor or motor performance. Biology of sport, 37(1), 7-14.

Tai, X. Y., Chen, C., Manohar, S., & Husain, M. (2022). Impact of sleep duration on executive function and brain structure. Communications biology, 5(1), 201.

Tatar, Z. B., & Cansız, A. (2022). Executive function deficits contribute to poor theory of mind abilities in adults with ADHD. Applied Neuropsychology: Adult, 29(2), 244-251.

Tse, C. Y. A., Lee, H. P., Chan, K. S. K., Edgar, V. B., Wilkinson-Smith, A., & Lai, W. H. E. (2019). Examining the impact of physical activity on sleep quality and executive functions in children with autism spectrum disorder: A randomized controlled trial. Autism, 23(7), 1699-1710.

Vermeulen, M. C., Astill, R. G., Benjamins, J. S., Swaab, H., Van Someren, E. J., & Van der Heijden, K. B. (2016). Temperament moderates the association between sleep duration and cognitive performance in children. Journal of experimental child psychology, 144, 184-198.

Wilckens KA, Woo SG, Kirk AR, Erickson KI, Wheeler ME. Role of sleep continuity and total sleep time in executive function across the adult lifespan. Psychol Aging. 2014 Sep;29(3):658-65.

Zhang, N., Cao, B., & Zhu, Y. (2019). Effects of pre-sleep thermal environment on human thermal state and sleep quality. Building and Environment, 148, 600-608.